تاثیر معماری بر رفتار انسان‌ها
معماری چگونه می تواند بر روی احساسات ما تاثیر بگذارد؟
متن مقاله را با جمله‌ای از Robert Hart شروع میکنیم:«ما به ساختمان ها شکل می‌دهیم، اما آیا واقعا ساختمان ها هم به ما شکل می‌دهند؟»
طبق تحقیقات انجام شده، هر انسان، ۸۰ تا ۹۰ درصد از طول زندگی خود را در داخل خانه سپری می‌کند و روان‌شناسان بارها و بارها ثابت کرده اند که محیط زندگی بشر می تواند تاثیر بسزایی در روان او بگذارد. بنابراین فضا، نور، آکوستیک، رنگ و زیبایی شناسی می توانند نقش زیادی در روانشناسی رفتاری فرد داشته باشند. در این مقاله قصد داریم تا در مورد جنبه مهم معماری و تاثیر آن بر رفتار و زندگی مردم بپردازیم؛ در ادامه در مورد نادیده گرفتن این نیاز در طول زمان چه توسط معماران و چه توسط سیاستمداران صحبت خواهیم کرد.
روانشناسی محیطی (Environmental Psychology) :
معماری می تواند بر شکل گیری شخصیت انسان ها نیز تاثیر گذار باشد. از چیدمان مبلمان و معماری داخلی گرفته تا انتخاب متریال. به طور کلی، معماری عامل بزرگی برای دستکاری احساس فرد در طول روز است، زیرا مردم دائماً در داخل ساختمان‌ها هستند و هر احساسی که شخص در مورد ساختمان تحربه کند، کاملاً ناخودآگاه است. علاوه بر این، می تواند بر نحوه واکنش یک فرد به محیط اطراف خود تا پایان عمرنیز تأثیر بگذارد.
لازم است بدانید که این تأثیر در علم روانشناسی کاملاً به اثبات رسیده و به روانشناسی محیطی (Environmental Psychology) معروف است. امروزه معماران با استفاده از این علم می توانند با آگاهی و خود خواسته بر احساسات و رفتار انسان ها تاثیر گذار باشند.
تاثیر طراحی معماری بر روانشناسی:
همه‌ی ما در طول زندگی روزمره دائماً در حال رفت و آمد به ساختمان های مختلف هستیم و فضایی که از آن عبور می کنیم همیشه می تواند بر روحیه ما تأثیر بگذارد. به طور مثال یک منطقه تاریک و بدون نور می تواند احساس غمگینی و یا عدم امنیت را به شما بدهد؛ در حالی که یک منطقه با نور و تهویه خوب می تواند احساس خوش آمد گویی را داشته باشد. مناطق تنگ و بسته می توانند حس کلاستروفوبیا را در شما تقویت کنند،درحالی که فضاهای باز و بزرگ به شما آزادی حرکت و احساس آزادی می دهند. کمتر کسی است که قدردان یک فضای زیبا نباشد و از بودن در آن لذت نبرد. قدم زدن در شهری که اطراف آن را ساختمان های زیبا احاطه کرده است می تواند رضایت بخش باشد و ساکنان یک شهر به آن افتخار کند. علاوه بر این، سیستم های شهری به طور مستقیم با ساختارهای اجتماعی مرتبط هستند. طراحی یک محله هم بر افرادی که در آن سکونت دارند تأثیر می گذارد و هم تحت تأثیر آن قرار می گیرد. وقتی صحبت از فضاهای داخلی می شود، معماری می تواند حس هیبت، رفاه را برانگیزد یا در صورتی که باعث شود ما احساس ناخوشایندی یا ناراحتی کنیم تا جایی که میل به ترک یک فضا را القا کند.
بنظر شما با گذشت زمان و درک اهمیت این موضوع، معماران از این تاثیر توانستند در مسیر درست استفاده کنند؟ یا بالعکس؟
بنظر شما از این نیاز انسان در طول زمان سواستفاده شده است؟
معماری زندان‌ها:
معماری زندان‌ها جزو نمونه موردی است که از احساسات انسان و تاثیر روانشناسی محیط بر او،سواستفاده شده است. به عنوان مثال معماران با طراحی های خود می توانند محیط های پر استرس و تنش زدایی را ایجاد کنند تا مردم در آن مکان ها احساس امنیت برای راحتی نداشته باشند. همه ما طبق تجربیات گذشته خود و ناخواسته فرض می کنیم که در معماری زندان ها به طور عمده از رنگ تیره استفاده میشود تا به عنوان مرکزی برای تنبیه افراد شناخته شود اما معماری زندان جدید دانمارک تمامی محاسبات را بر هم زد.
زندان جدید دانمارک در متراژ ۳۲ هزار متر مربع و در سال ۲۰۱۷ اجرا شده است. این زندان با طراحی منحصر به فرد خود به بهترین زندان بسته دنیا تبدیل شده است. در این زندان، سلامت ذهنی و فیزیکی زندانیان و امنیت و آسایش آنها در اولویت قرار گرفته است. تفاوت اصلی این زندان با بقیه زندان ها در استفاده از رنگ های متنوع، پوشش سخت توسط چوب و ایجاد نمای مفهومی و زیبا توسط متریال هایی مانند آجر، فولاد و بتن است.تمام این عوامل موجب شده تا زندانیان بتوانند در یک محیط صمیمی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و در رشد شخصیت آنها این عوامل می تواند موثر باشد.
سوال: بنظر شما تاثیر رنگ‌ها در زندگی انسان ناخودآگاه است؟
تاثیر نور بر رفتار انسان‌ها:
نکته مهم این است که نور مرئی بر توانایی بدن انسان برای تولید ملاتونین تأثیرگذار است، هورمونی که طبع بدن را تنظیم می کند و بر هضم و الگوهای خواب تأثیر می گذارد. همچنین تولید سروتونین را تحریک کرده و می تواند منجر به کاهش افسردگی فرد شود. بنابراین معماران باید به نور طبیعی در فضاهایی که طراحی می کنند، اهمیت زیادی دهند.
ساختمان ها و رفتار انسان:
فضای داخلی ساختمان در این امر نقش اساسی دارد. فضای اداری باز، کار گروهی و ارتباط را تشویق می کند، در حالی که دفاتر دارای خواستار حفظ حریم خصوصی بیشتری هستند. تعداد زیاد پنجره، نور طبیعی زیادی را در اختیار شما قرار می دهد که می تواند به تقویت خلق و خوی فرد کمک کند.
وقتی مردم متوجه شدند که محیط سرد در بیمارستان‌های روانی موجب ناراحتی بیماران روانی میشود و بر بهبود و درمان آنان تأثیر منفی می‌گذارد، معماران مجبور شدند بیمارستان‌های روانی را طوری طراحی کنند که بیشتر شبیه خانه باشند. فضاهای مشترک شبیه اتاق نشیمن طراحی شد، پنجره های بیشتری اضافه شد و با احساس راحتی بیشتر بیماران، بهبود سلامت روان آنان تسریع یافت.
معماری خانه سالمندان:
یکی دیگر از مثال های مهم طراحی خانه سالمندان است. طراحی این مکان باید به گونه ای صمیمی و گرم باشد که افراد در آن حس حضور در خانه خود را داشته باشند نه یک مکان بیگانه .
نمونه‌های بی‌نظیری وجود دارد که معماران با طراحی باغچه هایی در درون فضا، استفاده از پالت های رنگی گرم سعی در ایجاد حس بودن در خانه و آرامش را کردند .
سبزینگی وجود گیاه نه تنها در خانه سالمندان بلکه در تمام محیط ها می تواند تاثیر مثبتی بر روان افراد ساکن در آن خانه ها بگذارد و معماری بایونیک یکی از تاثیرگذارترین سبکهای معماری است و توصیه میشود حتما به این نکات توجه کنید.
نتیجه گیری:
در پایان مقاله، جمله‌ای از وینستون چرچیل، خطاب به انجمن معماری انگلیسی در سال ۱۹۲۴ را عنوان میکنیم:
«در مورد تأثیر معماری و ساختار بر شخصیت و کنش انسان شکی نیست. ما ساختمان هایمان را می سازیم و بعد آنها ما را می سازند. آنها روند زندگی ما را تنظیم می کنند.»
یکی از بزرگترین چالش های مطالعه در این زمینه این است که تأثیرات معماری تنها به ویژگی های فیزیکی فضا بستگی ندارد. چندین عامل دیگر نیز می توانند بر چگونگی تأثیر یک محیط ساخته شده بر افراد تأثیر بگذارند: زمان و دفعات استفاده، نحوه تعامل افراد با محیط (فعالیت هایی که در هر فضا انجام خواهند داد)، فرهنگ و تجربه شخصی و محیط اجتماعی. علاوه بر این، فضاها از نظر اطلاعات غنی هستند و جداسازی هر ویژگی از یکدیگر برای درک تأثیرات آن به صورت جداگانه دشوار است.