روز معمار چه روزی است؟
«معماری رد زمان است بر فضا.»
سید هادی میرمیران
تاریخ دقیق روز معمار در ایران ۳ اردیبهشت ماه مصادف با سالروز تولد شیخ بهایی است. این روز را نباید با تاریخ جهانی روز معمار (نخستین دوشنبه ماه اکتبر در هر سال) اشتباه گرفت.
روز معمار:
روز معمار در تقویم‌های متفاوت:
روز معمار در ایران: ۳ اردیبهشت ماه
روز جهانی معمار: ۲۳ آوریل
دلیل انتخاب این روز چیست؟
سید هادی میرمیران یکی از پیشنهاددهندگان اصلی تعیین انتخاب روز معمار بود. او در ۲۹ فروردین درگذشت.
مقاله پیشنهادی: زندگینامه + آثار سید هادی میر میران
شیخ بهایی کیست؟
شاید سوال اصلی شما این باشه که شیخ بهایی کیست و دلیل نامگذاری روز معمار در سالروز تولد او چیست؟
بهاءالدین محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی (متولد ۸ اسفند ۹۲۵ خورشیدی در اصفهان) همه چیزدان ، حکیم، علامه فقیه، عارف، منجم/ستاره‌شناس، ریاضیدان، شاعر، ادیب، مورخ و دانشمند نامدار سده دهم و یازدهم هجری است.
او در دانش‌های فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات دانایی داشت، در حدود ۹۵ کتاب و رساله از او در سیاست، حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی، هنر و فیزیک بر جای مانده‌است.
به پاس خدمات او به علم ستاره‌شناسی، یونسکو سال ۲۰۰۹ که مصادف با سال نجوم می‌بوده نام شیخ را در لیست مفاخر ایران ثبت کرد.
پیش از سال ۱۳۸۸ تولد شیخ بهایی به عنوان روز معماری گرامیداشته میشد، اما پس از آن ۳ اردیبهشت به عنوان روز معمار در تقویم ثبت و گرامیداشته می‌شود.
آثار شیخ بهایی:
۱. کاریز بزرگ نجف‌آباد
۲. ساعت آفتابی نجف
۳. مسجد چهارباغ
۴. حمام شیخ بهایی
خدمات شیخ بهایی به معماری:
حمام شیخ بهایی: (راز گرم شدن حمام شیخ بهایی فقط با یک شمع)
این حمام که هنوز در اصفهان برجای مانده و به حمام شیخ بهائی یا حمام شیخ معروف است، درمیان مسجد جامع و هارونیه در بازار کهنه نزدیک بقعه معروف به درب امام واقع است. دلیل معروفیت این گرمابه به این دلیل است که شیخ بهایی این گرمابه را چنان ساخته بود که با شمعی گرم می شده و در زیر پاتیل فضایی تهی تعبیه کرده و شمعی افروخته در میان آن گذاشته و آن فضا را بسته بود که شمع تا مدتهای مدید همچنان می سوخت و آب حمام بدان وسیله گرم می شد و خود گفته بود که اگر روزی آن فضا را بشکافند، شمع خاموش خواهد شد و حمام از کار خواهد افتاد.
فاضلاب مسجد جامع اصفهان:
فاضلاب مسجد جامع اصفهان توسط لوله‌های جمع آوری فاضلاب وارد خزینه حمام می شده است و طبق محاسبات دقیقی که شیخ بهایی انجام داده بود و با طراحی خاص خزینه، این فاضلاب تبدیل به گاز متان میشد که قابل سوختن است. شیخ بهایی با محاسباتی که انجام داده بود، حجم لجن را برای تولید بیوگاز مشخص کرده بود.
مهندسان غربی آن محوطه را شکافتند، شمع فوراً خاموش شد و دیگر از آن پس نتوانستند آن را مجدداً بسازند.
قبله‌یابی مسجد امام اصفهان:
از مهم ترین خدمات شیخ بهایی در رونق بخشیدن به شهر اصفهان، تعیین سمت قبله مسجد شاه (امام) اصفهان است. این قبله‌یابی که با استفاده از ابزارهای آن زمان صورت پذیرفته هفت درجه با جهت واقعی قبله اختلاف دارد. تقسیم آب زاینده رود به محلات اصفهان و روستاهای مجاور رودخانه، طراحی منار جنبان اصفهان که هم اکنون نیز پا برجاست به او نسبت داده می شود. همچنین طرح ریزی کاریز نجف آباد-اصفهان است که به نام قنات زرین کمر، (یکی از بزرگترین کاریزهای ایران) و معماری مسجد شاه (امام) اصفهان و مهندسی حصار نجف و شاخص تعیین اوقات شرعی (ساعت آفتابی در مغرب مسجد شاه ) را به او نسبت می‌دهند.
روز جهانی معماری:
روز جهانی معماری اولین دوشنبه ماه اکتبر در هر سال است که با روز جهانی «اسکان بشر» نیز مصادف است که از جانب اتحادیه بین المللی معماران در سال ۲۰۰۵ نام گذاری و تعیین شده است. هدف اتحادیه بین المللی معماران از نام گذاری این روز شعار زیر است:
«یادآوری به جهانیان برای مسئولیت جمعیشان در برابر آینده سکونت بشر»
هرساله در این روز، مراسم‌ها و همایش‌هایی با موضوع حق داشتن مسکن مناسب برای انسان‌ها و موضوع معماری برگزار می‌شود.
درگذشت شیخ بهایی:
شیخ بهایی برابر با تاریخ شوال ۱۰۳۰ یا ۱۰۳۱ هجری قمری در اصفهان درگذشت و بنابر وصیت خودش پیکر او را به مشهد برده و جنب موزه آستان قدس در جوار مرقد مطهر حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام دفن کردند.
مشهورترین معماران ایرانی:
مشهورترین معماران خارجی:
متن تبریک روز معمار:
در ادامه چند نمونه متن تبریک روز معمار برای شما آورده شده است تا در این روز به یاد معماران عزیز این مرز و بوم باشیم.
خدا در هرکسی روحی دمیده
برایش نقش‌هایی آفریده
ولی از آن میان
اندک کسی را بسان خویش معمار آفریده
.
دست‌هایی که می سازند
مقدس ترند از لب هایی که دعا می خوانند
«کوروش کبیر»
.
سخن پایانی:
کشور ایران همواره در حوزه معماری پیشرو بوده و همیشه در مجامع علمی مختلف در مورد معماران و آثار ایرانی بحث می شود و به نیکی از آنان یاد میکنند. شیخ بهایی که روز معمار به نام او نام گذاری شده است مرجع تقلید و دانشمند نامدار و دوران صفوی است که در علوم فلسفه، منطق، نجوم، ریاضیات و معماری دارای تخصص و تبحر بود. ما هرساله روز معمار را به این بهانه جشن می گیریم که خدمتی که معماران به جامعه می کنند را هیچ گاه از یاد نبریم.